Skip to main content

 ናሙና አመራረጥ (Sampling)



የጥናቱ አካል የሆነውን ስብስብ በሙሉ /1ዐዐ%/ መውሰድ በማይችልበት ሁኔታ ናሙና እንጠቀማልን፡፡ ናሙና ከአጠቃላይ ስብስብ (Population) ውስጥ ስብስቡን ለመወከል በሚመች መልክ ለጥናታዊ ምርምር የሚወሰድ የመረጃ ማግኛ ክፍል ነው፡፡ አብዘኛውን ጊዜ ናሙና የሚወሰደው በአጠቃላይ ስብስቡ ውስጥ ያሉ ጥናቱ የሚነካቸው ሰዎች ወይም ሁኔታዎች ብዛትና ስፋት ሲኖራቸውና ከጊዜ፣ ከገንዘብና ከሰው ኃይል አንፃር አንድ ላይ ለመጠናት የማይችሉ ሲሆን ነው፡፡

ናሙና በሁለት ዋና ዋና ዘርፎች ሊከፈል ይችላል፡፡ እነርሱም፡-

    1. ግምት ሰጭ (Probability Sampling) 

    2. ግምት የማይሰጥ (Non-Probability Sampling) 

I. ግምት ሰጭ (Probability Sampling) 

ግምት ሰጭ ናሙና ከአጠቃላይ ስብስብ ውስጥ ለናሙናነት ለሚመረጡ ሰዎች ወይም ሁኔታዎች እኩል የመመረጥ እድል የሚሰጥ የናሙና አመራረጥ ዘርፍ ነው፡፡ በዚህ ዘርፍ ሥር አራት የናሙና አይነት ይገኛሉ፡፡ እነርሱም፡-

  1. ነሲብ ናሙና (Simple Random Sampling)
  2. በሥርዓት የተዘጋጀ ናሙና (Systematic Sampling)
  3. የተከፋፈለ ናሙና (Stratified Sampling)
  4. ጥምር ናሙና (Cluster Sampling)

1. ነሲብ ናሙና (Simple Random) Sampling)

ነሲብ ናሙና ለእያንዳንዱ በጥናት የመታቀፍ ባሕርይ ላለው ሰው ወይም ሁኔታ እኩል የመመረጥ ዕድል የሚሰጥ የናሙና ዓይነት ነው፡፡ ለጥናቱ የሚመረጡ ሰዎች ወይም ሁኔታዎች በአንድ አጠቃላይ ስብስብ ውስጥ እስከሆኑ ድረስ ተመሳሳይ ወይም የማይመሳሰሉ ቢሆኑም የመመረጥ እድላቸው ተመጣጣኝ መሆን ይኖርበታል፡፡

2. በሥርዓት የተደራጀ ናሙና (Systematic Sampling)

ይህ ዓይነቱ ናሙና የተወሰነ የአመራረጥ ስልትን ተከትሎ የሚካሄድ ነው፡፡ ለምሳሌ:- ሊመረጡ የሚችሉ የሚገመቱ 1ዐዐ ተማሪዎች ቢኖሩና ከመካከላቸው 2ዐ በናሙናነት የሚወሰዱ ከሆነ ያሉት ተማሪዎች በሙሉ /1ዐዐ/ ዝርዝራቸው ተጽፎ ከአምስት አንድ ብቻ ተለቅመውቨ ሊወሰዱ ይችላሉ፡፡ በዚህ አሠራር 5ኛ፣ 1ዐኛ፣ 15ኛ፣ ….1ዐዐኛ ድረስ ያሉት 2ዐ ተማሪዎች ይመረጣ ማለት ነው፡፡ 

3. የተከፋፈለ ናሙና (Stratified Sampling)

አጥኝው ይህንን የናሙና አወሳሰድ ዘዴ ለመጠቀም በሚያሰብብበት ወቅት የተጠኚ ናሙናውን የተለያዩ ዘዴዎችን በመጠቀም በምድብ በምድብ በመከፋፈል የተወሰነ ወካይ ቁጥር ከየምድቡ የሚወስድበት ዘዴ ነው፡፡

ለምሳሌ ተማሪዎችን በትምህርት ውጤታቸው ከፍተኛ፣ መካከለኛ እና ዝቅተኛ ውጤት በማለትና በመከፋፈል ከእያንዳንዱ ምድብ ናሙና በመውሰድ መረጃውን የተሟላ ለማድረግ ወይም በነዚህ ባሕሪያት መካከል ያለውን ልዩነት ወይም ግንኙነት ለማጥናት ይጠቀምበታል፡፡ ወይንም ደግሞ አጣቃላይ የጥናቱን population ተመሳሳይ የሆኑትን በየክፍሉ ከፋፍሎ ናሙና መውሰድ ነው ። ለምሳሌ በአካባቢ (Demographic), የገቢ መጠን (Income level), የትምህርት ደረጃ (Educational level) ተጠቅመን ልንከፋፍል እንችላለን።

4. ጥምር ናሙና (Cluster Sampling) 

ይህ ግምት ሰጭ የናሙና አይነት በናሙናዎች ቁጥር ላይ ሳይሆን አጠቃላይ ቡድንን በመምረጥ ላይ ያተኮረ ነው፡፡ ይህ ማለት ከበርካታ የተጠኚ የትኩረት ቡድኖች (ለምሳሌ ት/ቤት፣ ትም/ተቋም ሊሆን ይችላል) (Target Populations) መካከል የተወሰኑትን ትምህርት ቤቶች ወይም የትምህርት ተቋማት በ% በመውሰድ በውስጡ ያሉትን ተማሪዎች ወይም ተጠኝዎች በሙሉ በመውሰድ የጥናቱ አካል ወይም ተሳታፊ የሚያደርግ የናሙና አወሳሰድ ዘዴ ነው፡፡

II. ግምት የማይሰጥ ናሙና (Non-Probability Sampling)

ግምት የማይሰጥ ናሙና በጥናቱ ለመታቀፍ እንደሚችሉ የሚገመቱ ሰዎች ወይም ሁኔታዎች ለጥናቱ የመመረጥ እድላቸው ምን ያህል እንደሆነ የማያሳይ የናሙና ዓይነት ነው፡፡ ይህ ዓይነቱ ናሙና በቀላል ወይ ባልተወሰነ ሁኔታ እንዲካሄድ ለሚፈለጉ ትናንሽ የመነሻ ጥናቶች የሚያገለግል ነው፡፡ በዚህ ዓይነት ናሙና የሚካሄድ ጥናት ውጤት ሊሠራ የሚችለው በናሙናነት ለተመረጡ ሰዎች ወይም ሁኔታዎች ብቻ ነው፡፡ የጥናቱ ውጤት ከናሙናው ውጭ በአጠቃላይ ስብስብ ውስጥ ላሉት ሰዎች ወይም ሁኔታዎች ለማጠቃለል አስቸጋሪ ይሆናል፡፡ ግምት የማይሰጥ ናሙና በሦስት ዋና ዋና የናሙና አመራረጥ ስልቶች ይወሰዳል፡፡ እነርሱም የሚከተሉት ናቸው፡-

    ሀ) የምቾት ናሙና (Convenience Sampling)

    ለ) የድርሻ ናሙና (Quota Sampling)

    ሐ) የታለመ ናሙና (Purposive Sampling)
  • 4ቱ Probability Sampling በደንብ አይተናል። ስለ 3ቱ ግምት የማይሰጥ (Non-Probability Sampling            Methods) እንማራለን። 

1. የምቾት ናሙና (Convienience Sampling

ምቾት ናሙና በቅርብ በቀላሉ የሚገኙትን የመረጃ ምንጮች የሚጠቁም የናሙና ዓይነት ነው፡፡ ለምሳሌ አንድ መምህር በሚኖርበት ወረዳ ባሉት ቀበሌዎች በHIV ትምህርት ያላቸውን ግንዛቤ ለማጥናት ይፈልጋል፡፡ መምህሩ ለጥናቱ የሚያስፈልገውን መረጃ በቅርቡ በመኖሪያው አካባቢ ካሉት አምስት ቀበሌዎች ይሰበስባል፡፡ ይህ አይነቱ አሠራር ከምቾት አንፃር የሚካሄድ ይሆናል፡፡ 

2. የድርሻ ናሙና (Quota Sampling)

የድርሻ ናሙና ለአንድ ጥናትታዊ ምርምር ሊመረጡ እንደሚችሉ የሚገመቱ ከብዛታቸው የተነሳ በሁለት ወይም በበለጡ ምድቦች ሊከፈሉ ከሚችሉ ሰዎች ወይም ሁኔታዎች መካከል የተወሰኑትን ለመምረጥ የሚያገለግል የናሙና አመራረጥ ስልት ነው።

3. የታለመ ናሙና (Purposive Sampling)

የታለመ ሁነኛ ናሙና ተመራማሪው ጥናቱ ያቅፋቸዋል ተብለው ከሚገመቱ ሰዎች ወይም ሁኔታዎች መካከል በይበልጥ ለተመረጠው ርእስ ይስማማሉ ብሎ የሚገምታቸውን ለይቶ በመውሰድ የሚጠቀምበት የናሙና አመራረጥ ስልት ነው፡፡ ለምሳሌ አንድ መምህር በሚያስተምርበት ትምህርት ቤት የአስተዳደር ችግር በተመለከተ ጥናታዊ ምርምር ማካሄድ ይፈልጋል እንበል፡፡ 

ከዚህም የተነሳ መምህሩ ከሌሎች የመረጃ ምንጮች በተጨማሪ የትምህርት ቤቱን መምህራን እንደ መረጃ ምንጮች ለመጠቀም ያቅዳል፡ ከትምህርት ቤቱ 15ዐ መምህራን መካከል 2ዐ መምህራን በዩኒት መሪነትና በዲፓርትመንት ኃለፊነት የሚያገለግሉ ይሆናሉ፡፡ ይህን የሚያደርግበት ምክንያት በአስተዳደር ሥራ ተሳትፎ ያላቸውና የሌላቸው መምህራን በአንድነት ሊታዩ ስለማይችሉ ነው፡፡

Source: #Aman_research_100
Location: Harar, Ethiopia

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Big Cleaning Day

  To Create a Conducive Working Environment: Big Cleaning Day ጥ ር 26/2015 (#HMKI)  የካይዘን 5 ቱ ' ማ ' ዎች  የ ፅዳት  ቀን ! የሀረሪ ከልል ስራ አመራርና ካይዘን ኢንስቲትዩት ፣ ሰራተኛና ማህበራዊ ጉዳ ይ ኤጀንሲ፣ የአከባቢ ጥበቃ ባለስልጣን እንዲሁም ከማህበራት ማደራጃና ማቋቀሚያ ኤጀንሲ ጋር በመሆን ተቋማቱ የሚገኙበትን ግቢ ፅዱና ምቹ የሥራ ቦታ/ከባቢ ለመፍጠር የካይዘን ትግበራ መስረት ከሆኑት ከ 5 ቱ ' ማ ' ዎች መካከል 3 ቱ ላይ ማለትም ማጣራት፣ ማስቀመጥ እና ማፅዳት ላይ ተሰርቷል ። በዚህም ላይ የ እን ስቲትዩቱ ሃላፊ አቶ ፈትሂ አብዱልመጂድ ለአራቱም ተቋማ ት ሰራተኞች አምስቱን ' ማ ' ዎች በተመለከተ ገለፃ ሰተዋል ፣ በቀጣይም በሶስቱ ተቋማት የካይዘን ልማት ቡድን (ከልቡ) በማቋቋም ስራው ዘላቂነት እንዲኖረው ቀጣይ የከይዘን የመጀመሪያው ትግበራ ሥራዎች ተግባራዊ እንደሚደረግ  ገልጸዋል።                                   ከፅዳት በፊት (Before)                                                                ...
1 comment
Read more

"𝐌𝐢𝐧𝐝 𝐌𝐚𝐧𝐚𝐠𝐞𝐦𝐞𝐧𝐭 𝐍𝐨𝐭 𝐓𝐢𝐦𝐞 𝐌𝐚𝐧𝐚𝐠𝐞𝐦𝐞𝐧𝐭"

𝟏𝟐 𝐊𝐞𝐲 𝐥𝐞𝐬𝐬𝐨𝐧𝐬 𝐟𝐫𝐨𝐦 "𝐌𝐢𝐧𝐝 𝐌𝐚𝐧𝐚𝐠𝐞𝐦𝐞𝐧𝐭 𝐍𝐨𝐭 𝐓𝐢𝐦𝐞 𝐌𝐚𝐧𝐚𝐠𝐞𝐦𝐞𝐧𝐭" 12 Key Lessons from Mind Management not Time Management 1.Being productive today isn't about time management, it's about mind management. 2. Time management optimizes the resource of time. Mind management optimizes the resource of creative energy. 3. Not all hours are created equal: If you write for an hour a day, within a year you'll have a book. But you can't instead simply write for 365 hours straight, and get the same result. 4. The First Hour Rule is simply this: Spend the first hour of your day working on your most important project. 5. If you start your day working on the most important thing, there's less of a chance for other things to get in the way. 6. Sometimes your mind is better-suited to think creatively. Sometimes your mind is better-suited to think analytically. 7. The point of time is not to fill as much life as possible into a given ...
Post a Comment
Read more

Kaizen

Kaizen Learn about the fundamentals of kaizen, how it improves quality and productivity, and how you can successfully drive continuous improvement in your organization. What is Kaizen? Kaizen is a Japanese term which means “good change”, “change for the better”, or “improvement.” As a philosophy, kaizen promotes a mindset where small incremental changes create an impact over time. As a methodology, kaizen enhances specific areas in a company by involving top management and rank-and-file employees to initiate everyday changes, knowing that many tiny improvements can yield big results. History and Development Kaizen’s roots can be traced back to post-World War II, when economic reform consequently took over Japan. Since the Toyota Motor Corporation implemented the Creative Idea Suggestion System  in May 1951 , changes and innovations led to higher product quality and worker productivity, substantially contributing to the company’s development. In September 1955 , Japanese executives ...
Post a Comment
Read more